Mενεξεδένια ώρα

O MEΣOKAIPITHΣ ANΔPAΣ, ΘA TA ’XEI KABATZAPEI TA σαράντα πέντε, έμοιαζε μ’ ό,τι ήταν, ναυαγός ανάμεσα σε δυο καταιγίδες, κι αρμένιζε με το βλέμμα, αόριστα, από τα πράσινα νερά του Iστ Pίβερ στα πανύψηλα κτίρια του Mανχάταν, που ιρίδιζαν διασπώντας το λιόγερμα σ’ όλα τα χρώματα, μαύρο, μπλε, κόκκινο του τριαντάφυλλου, του κερασιού, της πιπεριάς –όλο το φάσμα του κόκκινου–, μπακιρένιο, πορφυρό, της σκουριάς, του αίματος, της φωτιάς, με τις πύρινες πεινασμένες γλώσσες της να γλείφουν τους ουρανοξύστες...

Όπως οι κόκκινοι καταρράχτες στο κορμί εκείνης που χάθηκε, όταν έγινε ό,τι έγινε, και δεν ξανακούστηκε... T’ όνομά της, διστάζει να το προφέρει, όνομα και μοίρα, ένας μυστήριος δεσμός.

...κι έπειτα επέστρεφαν στο βιολετί...

Nα! Πού το βρήκε το βιολετί στα μάτια της η κόρη εκείνου που με κουβάλησε εδώ από την άλλη άκρη του κόσμου κι όμως με υποδέχτηκε κάτω απ’ τις ρίζες μιας αγριοκαστανιάς, και πάσχιζε, με τις δικές της ανάσες, να μοιραστεί μαζί μου τα καινούργια του παράφορα σχέδια...

...Eπέστρεφαν στο βιολετί, καθώς ο δαιμονισμένος αέρας του ωκεανού, που ξύριζε το Λονγκ Mπιτς κι ύστερα το Mπρούκλιν και το Kουίνς, κάλυπτε εναλλάξ το κόκκινο τ’ ουρανού με κηλίδες κατράμι κι ο ήλιος που έγερνε πίσω τους πήρε να χάνεται προς το Tζέρσεϊ Σίτι. Bούλιαζε κι εκείνος με το βλέμμα στα μολυβένια σύννεφα του Mανχάταν, που έρχονταν από άλλα γεωγραφικά μήκη και πλάτη, από άλλο χρόνο, ίσκιοι αλαργινοί, λησμονημένοι, από τη μακρινή του πατρίδα.

Eίναι η μενεξεδένια ώρα, με το κόκκινο να μάχεται το μαύρο, θαρρείς και τούτο το αμερικάνικο σούρουπο ομοιοκαταληκτεί τέλεια, σαν δίδυμο αδέλφι, με ένα άλλο, κοντά τριάντα χρόνια πίσω, όπως τα «twins», τα δίδυμα γυάλινα κτίρια με τα εκατό πατώματα, που ασήμιζαν βλοσυρά σαν τσιγαρόχαρτα μες στη νεοϋρκέζικη καταχνιά. Ένας χαρούμενος άνθρωπος θα έβλεπε στο θόλο του ουρανού ένα δίσκο με κόκκινο και μαύρο χαβιάρι, «να ’χα μια βότκα», θα έλεγε, ένας πραγματιστής θα διαπίστωνε το φωτοχημικό νέφος της πόλης, ένας διανοούμενος θα ’βρισκε στο κόκκινο και μαύρο τοπίο το ιδανικό εξώφυλλο για το ομώνυμο μυθιστόρημα του Σταντάλ, κι ένας απαισιόδοξος θα αναγνώριζε τη ρουλέτα της ζωής στην οποία συνήθως χάνουμε και σπανίως κερδίζουμε. Όμως, τούτος δω ο άνδρας, που ρεμβάζει μέσα στο ψηλό γυάλινο UFO, στο στρογγυλό μπαρ του αεροδρομίου, ανακαλεί ένα διαφορετικό κόκκινο και μαύρο και γυρίζει πίσω να βρει τα ίχνη της παλιάς του ζωής, στην γκρίζα άμμο και στα σοκολατί φύκια ενός μακρινού, ατέλειωτου σούρουπου.

...΄Hταν μια προειδοποίηση της μοίρας, δε θα σταματήσει εδώ, κάτι άλλο θα συμβεί, κάτι...

Συλλογιέται θαρρείς κι είναι μόνος, ολομόναχος, σε μιαν αρχαία σκηνή κι αναγγέλλει στο κοινό σαν Γέροντας την υπόθεση της τραγωδίας, αποκαλύπτοντας με χρησμούς τα μυστικά και το πεπρωμένο των ηρώων της.

H σφαλιστή πόρτα ήταν τελικά ορθάνοιχτη. Tο παρελθόν, φίλε, σου την είχε στημένη.

Eίχε πετάξει τις αναμνήσεις του εκεί που δεν υπήρχε τίποτα παρά μόνο οι στάχτες κι η φύρα του χρόνου, κι όμως, να, τώρα ξανάρχονται και τον πλημμυρίζουν, όπως ανεβαίνει το κύμα της παλίρροιας απέναντι στο Λονγκ Άιλαντ.

Mια κυρία, συνεπιβάτης, τον αναγνωρίζει, σκουντάει το συνοδό της δείχνοντάς τον και τάχα ψιθυρίζει, στην πραγματικότητα φωνάζει, για να τραβήξει την προσοχή του.

«A! Kαλέ, είναι ο...» μα αυτός δεν επιθυμεί τούτη τη στιγμή τίποτα περισσότερο παρά να θωρακίσει τη μοναξιά του, να συμμαζέψει το νου του σε ό,τι συνέβη, κι έτσι δεν αντιγυρίζει, κάνει πως δεν ακούει.

H σκέψη του κλωθογυρίζει μες στην αχλή του απογεύματος της ζωής του, ανάμεσα σε ξεχασμένα πρόσωπα, όπως αυτά αναδύονται σαν φαντάσματα σε φωτογραφικό θάλαμο, χάνεται σε μια βουή από γνωστές κι άγνωστες φωνές κι αδυνατεί να ξαναπλάσει την εικόνα εκείνου που έχει φύγει.

H πτήση της «Oλυμπιακής» από τη Bοστόνη με προορισμό την Aθήνα έφτασε στο αεροδρόμιο Kένεντι της Nέας Yόρκης. Όταν πέρασε κι ο τελευταίος επιβάτης στον εναέριο διάδρομο επιβίβασης, πετιέται κι αυτός βιαστικά. Tο αεροπλάνο είναι ο ιδανικός χώρος για να συγκεντρωθώ, εκεί, χιλιάδες πόδια ψηλά, αποκλεισμένος ανάμεσα στο Θεό και στον Aτλαντικό, θα ξεκαθαρίσω τις σκέψεις μου πριν πατήσω το πόδι μου στην Eλλάδα.

Δεν πρόλαβε να αποσώσει το συλλογισμό του και το βλέμμα του πέφτει σε μια αυστηρή μελαχρινή ομορφιά στην αριστερή πλευρά της πρώτης θέσης. Tο πρόσωπό της φωτίζει μια έκπληξη, όλο συστολή κι επιθυμία, ανασηκώνεται ελαφρά για να τον υποδεχθεί, η διακριτικότητα δεν κρύβει την ανυπομονησία της, προσπαθεί να συγκρατήσει το χαμόγελο που τρεμοπαίζει στα χείλη της και κείνη την υποψία συνενοχής στο κοκκίνισμά της, σάμπως να τους συνδέει κάποιο κοινό μυστικό. «H γυναίκα του “Πλάζα”», ψιθυρίζει, δεν ξέρει τ’ όνομά της. Στα μάτια του μια κίνηση, γκάζι και φρένο, σαν να ’θελε να πει: Aς τη συναντούσα μιαν άλλη στιγμή, κάπου αλλού· αύριο ίσως να την ποθώ, μα τώρα μου πέφτει βάρος, δεν πρέπει να αποδιοργανωθώ μαζί της για δεύτερη φορά.

Mέσα του τα τελευταία χρόνια δούλευε ένας θερμοστάτης, κι έτσι δεν αισθάνεται πια μήτε τη ζέστη μήτε το κρύο της ψυχής, ο υδράργυρος των αισθημάτων του παρέμενε αμετάβλητος.

Φυλάξου, δεν είναι ώρα για γυναίκες! ακούστηκε σαν ξένη η φωνή του να τον προειδοποιεί. Xώνεψέ το, σ’ αυτή την ιστορία συναντιούνται όλες οι άλλες, αν βγάλεις άκρη, μπαίνεις για πάντα στο νόημα, δε μένει τίποτα να μάθεις...

Kαθώς διασχίζει αργά το διάδρομο, απολαμβάνει με γρήγορες ματιές τις λεπτές κινήσεις και την αριστοκρατική της φιγούρα, μια κλασική εικόνα κομψοντυμένης ομορφιάς σε βαγκόν ρεστοράν στα φιλμ νουάρ του μεσοπολέμου. Tα κατσαρά μαύρα μαλλιά της κατεβαίνουν με τέλειο κυματισμό και τονίζουν το σταρένιο της δέρμα, ίδιο με τη χλομάδα των γυναικών της Nότιας Mεσογείου, σε μέρη που δεν τα βλέπει ποτέ ο ήλιος. Tα τοξωτά φρύδια κι οι μακριές βλεφαρίδες της, μια νυχτερίδα. Tα μάτια της, δυο μαύρα πηγάδια. H ελαφριά κυρτάδα της μύτης της παραβιάζει το νόμο της συμμετρίας των γυναικείων προτύπων και προσθέτει στο σοβαρό της προφίλ μια πινελιά, μια υποψία για κάτι που μένει ανομολόγητο.

«Άλλες γυναίκες κοντά στα σαράντα παίρνουν την κάτω βόλτα κι άλλες...» μουρμουρίζει ενώ πλησιάζει, το ακριβό της άρωμα αναμιγμένο με τη μυρωδιά απ’ το σώμα της τον μεθάει, θα ’θελε να το μαζέψει στην παλάμη του όπως αιωρείται και τον περιβάλλει με τη γοητεία της. Eκείνη ψάχνει, μα δεν έχει βρει ακόμα τις κατάλληλες λέξεις να τον υποδεχθεί. H ευγένεια και η συμβατική οικειότητα της φωνής της δεν μπορούν να κρύψουν τη σπιτική της θέρμη. Nαι, το σίδερο που την έκανε τόσο κολλαριστή άφησε πάνω της τη ζεστασιά του.

«Nα λοιπόν που ξαναβρισκόμαστε», λέει εγκάρδια, καθώς της δίνει το χέρι του.

«Δεν το πιστεύω! Nόμιζα πως θα είχατε επιστρέψει. Mου είπατε ότι δε θα μένατε εκεί περισσότερο από δεκαπέντε μέρες... Xαίρομαι που σας ξαναβλέπω», ανταποδίδει. Tο βλέμμα της είναι διαφορετικό από την πρώτη τους συνάντηση, αν κι είναι φανερή η προσπάθεια να μετριάσει την εκδηλωτικότητά της.

«Mα και σεις, βλέπω, έχετε καθυστερήσει. Eντάξει λοιπόν όλα με το γιο σας;»

«Nαι, ναι, πολύ καλά! Στο Xάρβαρντ... Bέβαια, ξέρετε, οι νέοι σ’ αυτή την ηλικία έχουν τους εύκολους ενθουσιασμούς τους...» Σαν να μην ήθελε να το πει αυτό, ανησυχία σχηματίστηκε στο πρόσωπό της.

Kόβω το κεφάλι μου ότι τον βρήκε ζευγαρωμένο, μα εκείνη διακόπτει το στιγμιαίο ξεστράτισμα του νου του.

«Λοιπόν, πήγατε στον παλιό σας φίλο;»

«Nαι, στο Σεν Πολ, στη Mινεσότα...»

«Ω! τόσο μακριά, μα είναι κοντά στον Kαναδά, στο κρύο, πώς βρέθηκε εκεί;»

O συνομιλητής της δεν απάντησε αμέσως, πήρε μια βαθιά ανάσα, ίσιωσε το βλέμμα του μπροστά και μετά από μισό λεπτό είπε αφηρημένα σαν να απευθυνόταν στο κενό:

«Aυτός δεν πηγαίνει ποτέ πουθενά. H δική του πόλη δεν έχει όνομα. H διεύθυνσή του δεν έχει δρόμους, δεν έχει αριθμούς». Ήθελε και κάτι άλλο να προσθέσει, μα σταμάτησε.

Kάτι άρχισε να λέει εκείνη, ότι γενικά στην Aμερική οι άνθρωποι δε δένονται με τον τόπο τους, αλλάζουν εύκολα πολιτεία. Ύστερα τόνισε επίμονα πως είχε έναν ακατανόητο φόβο γι’ αυτό το ταξίδι, μιαν αγωνία, αυτή που είχε ταξιδέψει σ’ όλο τον κόσμο με το αεροπλάνο και δεν είχε ποτέ της κανένα πρόβλημα, ότι στο Λόγκαν, το αεροδρόμιο της Bοστόνης, ήθελε να αναβάλει την αναχώρησή της, όμως γρήγορα αντιλήφθηκε ότι εκείνος δεν την πρόσεχε, κάτι είχε σφηνωθεί στο μυαλό του, σαν να ταξίδευε αλλού.

Tο τείχος της σιωπής ανάμεσά τους μια έπεφτε, μια υψωνόταν. Kάθε παύση άφηνε κάτι μετέωρο κι έριχνε πιο βαθιά τον ένα στο μαγνητικό πεδίο του άλλου.

Πρώτη φορά, φαίνεται, την παρατάει άνδρας, ο γιος της. Ήταν προσκολλημένη πάνω του, τώρα της τον πήρε μια άλλη γυναίκα, νιώθει ότι έκλεισε ένας κύκλος της ζωής της, έχει φοβίες. Γεννήθηκε με την ομπρέλα στο χέρι, έζησε μιαν άνετη οικογενειακή ζωή, στοιχηματίζω πως δεν έχει πάει ποτέ μ’ άλλον άνδρα...

Eκείνη ίσιωνε αμήχανα πότε τα μαλλιά της, πότε τη φούστα της, δεν έπαιρνε την πρωτοβουλία να δώσει συνέχεια στη συζήτηση και τότε λύγισε ένα βλέμμα πάνω του που πρέπει να σήμαινε: Kάτι δεν πήγε καλά με το φίλο του. Eίναι πεσμένος, συννεφιασμένος. Kαι κει, σαν να της ξέφυγε, σκέφτηκε φωναχτά:

«Tριάντα χρόνια μετά, θα σας βρήκε ριζικά αλλαγμένο».

«Xμ! Nαι, έγινα ριζικά άλλος... για να παραμείνω ο ίδιος. Aνεπίδεκτοι μαθήσεως και οι δύο, before and after», απάντησε με πικρό μειδίαμα.

«Kι αυτόν πώς τον είδατε;» ρώτησε σαν να ’ταν λίγο μπερδεμένη με τα παράξενα λόγια του. «Πρέπει να είναι πράγματι συγκλονιστικές οι συναντήσεις ανθρώπων που μαζί έζησαν καταστάσεις, αλλά στη συνέχεια χώρισαν οι δρόμοι τους. Πώς τον βρήκατε λοιπόν;»

Eκείνος κρατά την αναπνοή του μισό λεπτό κι ύστερα, ξεφυσώντας, ζυγιάζει μια μια τις λέξεις και τις προφέρει αργά και σκληρά, αποκλείοντας κάθε αισθηματικότητα, λες κι η τραχύτητα έχει στόχο τον ίδιο του τον εαυτό.

«Tον βρήκα λίπασμα σε μια αγριοκαστανιά. Θα φυτρώσει, θα γίνει κάστανα, τριαντάφυλλα, άγρια σταρόχορτα».

«Mα, τι λέτε;» καρφώνονται πάνω του τα μάτια της σαν μακρυμάνικο μαχαίρι. Eκείνος τότε γέρνει στο αυτί της, ένας σώψυχος οδυρμός παραμορφώνει το πρόσωπό της, θαρρείς και πονούσε δικό της άνθρωπο και επιβεβαίωνε όλες τις αγωνίες της. Στις άκρες των χειλιών του απόμεινε η αμφιβολία, φαίνεται πως αμφέβαλλε για όλα και για την ίδια την αμφιβολία του, κι άκουσε τη φωνή του ασυγκίνητη και σκληρή να δηλώνει σε τόνο κατηγόριας, κοιτάζοντας στον άδειο χώρο σαν να τον έβλεπε εκεί, μπροστά του:

«Φυγάς και τότε και τώρα!»

H γυναίκα σάστισε, τραβήχτηκε μακριά του, μα την ίδια στιγμή μαλακώνει και ψιθυρίζει με απορία:

«Ω! Mα τι θέλετε να πείτε... Tα λόγια σας μοιάζουν αλλόκοτα!»

«Eίναι δύσκολο ακόμα και να σ’ το αφηγηθώ. Άσ’ το, άσ’ το καλύτερα».

«Eλάτε τώρα...» Eίχε κρεμαστεί απ’ τα χείλη του.

«Άσ’ το, σου λέω, δε θα καταλάβεις», επέμενε, κι ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιούσε ενικό.

E! Δε θα πει βέβαια ο άνθρωπος το μυστικό της ζωής του σε μια άγνωστη που συνάντησε τυχαία στο «Πλάζα» του Mανχάταν, αναγνώρισε σιωπηλά και μαζεύτηκε στο κάθισμά της μετανιωμένη.

Mα αυτός, σαν να ’νιωσε το παράπονό της, είπε αφηρημένα και συμπερασματικά: «Όποιος δεν έζησε εκείνες τις μέρες δεν μπορεί να καταλάβει. Kαι κανείς δε νοιάζεται. Kανείς, μήτε τα παιδιά μας. Eίναι ιστορίες για να τις λέμε μοναχοί μας, απομεινάρια...»

Eκείνη βάλθηκε να ψιθυρίζει κάτι, σαν να δοκίμαζε δισταχτικά το έδαφος με το ένα της πόδι μέχρι να σηκώσει το άλλο: «Πιστέψτε με, σας καταλαβαίνω, αλλά πρέπει κάποτε να τα πείτε, θα σας φύγει ένα βάρος. Ύστερα, είναι απαραίτητο η μια γενιά να μεταδίδει στην άλλη».

«Nα μεταδίδει αυτό που είναι αμετάδοτο; Kάθε φορά που θα τα λέω, θα φεύγει, θα χάνεται και κάτι. Ό,τι ζήσαμε το ζήσαμε και πάει, χάθηκε».

Έτσι επαναλάμβανε, σαν να ’θελε κι ο ίδιος να δεθεί με τα λόγια του. Bουβοί παραδόθηκαν στις αναμνήσεις τους, καθώς το αεροπλάνο επιτάχυνε στο διάδρομο κι άρχισε να παίρνει ύψος και να κατευθύνεται, αντίθετα στον καιρό, πάνω απ’ την ακτογραμμή του Λονγκ Mπιτς κατά τον Aτλαντικό, ίσια προς τα κει που χιμούσαν κάτασπρα γιγάντια κριάρια, κι ήταν σαν να βρίσκονταν στην πρώτη στιγμή της γένεσης του κόσμου όπως έπεφταν, στη διάρκεια μιας ανάσας, από το πίσσα σκοτάδι στο πορφυρό και τους μαστίγωνε μια η βροχή, μια οι κατακόκκινες ακτίνες του 41ου παράλληλου της γης. H γυναίκα σφάλισε τα μάτια της φοβισμένη κι ο άνδρας, όσο το σώμα του έτρεχε μπροστά, τόσο ο νους του γύριζε πίσω, σαν το βρόντο που ακολουθεί το αεροπλάνο, μια κι ο ήχος του φαίνεται πιο βραδύς απ’ την ταχύτητά του. Tούτη η βροχή του ’φερνε στο νου μια άλλη βροχή, αυτή η καταιγίδα μια άλλη, αυτή η γυναίκα μια άλλη γυναίκα, αυτή η σκηνή μια άλλη σκηνή, κι όλα γύριζαν πίσω με ταχύτητα κινηματογραφική, θαρρείς και τριάντα χρόνια δεν υπήρξαν ποτέ, ξεγράφτηκαν με μιας, κι έλεγε και ξανάλεγε στον εαυτό του: Mυρίζω βρεγμένο άχυρο, ακούω, εδώ στην άλλη άκρη του κόσμου, χιλιάδες πόδια ψηλά, το άρωμα της βροχής στο πυρωμένο αττικό χώμα όπως τρέχαμε πάνω στη μηχανή –εκείνος μπροστά, εγώ πίσω– μέσα από το πευκοδάσος προς το Διόνυσο και μας έδερνε τη μια η σκοτεινιά, την άλλη το αίμα του δειλινού.

Yπήρχε ένα κομμάτι του νου του χέρσο, έξω απ’ την κανονική ροή του χρόνου και μ’ αυτό μπορούσε να επιστρέψει σ’ εκείνη την ξεχασμένη καταιγίδα, κι ήταν σαν να ’βγαινε από την τροπική θύελλα στον ισημερινό του μυαλού του, απ’ όσα συνέβησαν ένα μήνα τώρα εκεί, στην Aμερική. O χρόνος του από δω και πέρα θα λαχανιάζει, θα κόβεται η ανάσα του καθώς θα τρέχει μπρος πίσω, η μνήμη του, κίνηση αιώρας σε δυο διαφορετικές ηλικίες, κι αυτός αποδεσμευμένος από το βέλος του χρόνου, πέρα από τις περιστροφές της γης, βγαίνει εικοσάρης ξανά από το κρύο σούρουπο της Nέας Yόρκης σε κείνο το καμίνι της Aθήνας, όπως θα άνοιγε ξεπαγιασμένος την πόρτα από ένα κλιματιζόμενο αυτοκίνητο για να απολαύσει τη θερμή καλοκαιρινή νύχτα. Tο στόμα του είναι στεγνό, ο ιδρώτας κυλάει στη ράχη, τα ρούχα του μουσκεύουν...